Notoryczne zmęczenie to coś więcej niż słabe samopoczucie. Zmęczenie może utrudniać poranne wstawanie z łóżka i uniemożliwiać wykonywanie codziennych zadań.
Zmęczenie fizyczne i psychiczne różni mimo, że często występuje razem. Powtarzające się wyczerpanie fizyczne może z czasem prowadzić do zmęczenia psychicznego.
Zły sen, zwłaszcza gdy występuje przez długi czas, może również prowadzić do złego samopoczucia. Specjaliści zalecają, aby dorośli mieli 7–8 godzin snu każdej nocy. Według niektórych badań około 1 na 3 osoby w Europie twierdzi, że nie śpi wystarczająco dużo.
Zdrowa dieta i regularna aktywność fizyczna mogą pomóc wielu osobom zmniejszyć zmęczenie. Wielce pomocne jest również leczenie podstawowej przyczyny zmęczenia, niezależnie od tego, czy jest to zły sen, czy stan zdrowia.
Kiedy zmęczenie wpływa na bezpieczeństwo jednostki, staje się problemem zdrowia publicznego. Osoby z silnym zmęczeniem mogą zachowywać się podobnie do osób nietrzeźwych co może prowadzić w najgorszym przypadku np. Do kolizji.
W tym artykule przyjrzymy się rodzajom notorycznego zmęczenia, niektórym przyczynom i dostępnym opcjom leczenia.
Rodzaje zmęczenia
Istnieją dwa główne rodzaje zmęczenia: fizyczne i psychiczne.
Osobie z fizycznym zmęczeniem może być fizycznie trudno robić rzeczy, które zwykle robią bez problemu, takie jak np. Prosta czynność wchodzenia po schodach staje się wyzwaniem. Objawy obejmują osłabienie mięśni, a diagnoza może obejmować wykonanie testu wytrzymałościowego.
Ze zmęczeniem psychicznym może być trudniej skoncentrować się na rzeczach ważnych, codziennych oraz pozostać skupionym. Mogą czuć się senni lub mieć trudności z utrzymaniem skupienia podczas pracy.
Czy to senność czy zmęczenie?
Senność może wystąpić, gdy osoba nie ma wystarczającej ilości snu dobrej jakości lub gdy brakuje jej stymulacji. Może to być również objawem stanu zdrowia, który zakłóca sen, takim jak bezdech senny lub zespół niespokojnych nóg.
Senność jest bardziej prawdopodobna jako krótkotrwała niż zmęczenie. Zwykle można go leczyć poprzez regularny i spójny sen.
Jednak zmęczenie — zwłaszcza gdy jest chroniczne — często wiąże się ze stanem zdrowia lub problemem. Może to być również jej własny przewlekły stan, zwany zespołem przewlekłego zmęczenia a nawet mialgiczne zapalenie mózgu i rdzenia w ekstremalnych przypadkach.
Przyczyny
Zmęczenie wiąże się z wieloma schorzeniami i czynnikami związanymi ze stylem życia. Poniższe sekcje opisują je bardziej szczegółowo.
Problemy ze zdrowiem psychicznym
Zmęczenie jest częstym objawem depresji klinicznej, spowodowanym samą depresją lub związanymi z nią problemami, takimi jak bezsenność.
Zmęczenie może również wynikać z następujących problemów ze zdrowiem psychicznym:
- stres
- żałoba i smutek
- zaburzenia odżywiania
- lęk
- nuda
- emocjonalne wyczerpanie lub wypalenie
- wydarzenia z życia, takie jak przeprowadzka do domu lub rozwód
Przyczyny endokrynologiczne i metaboliczne
Warunki zdrowotne i inne czynniki wpływające na hormony mogą powodować zmęczenie. Obejmują one:
- Zespół Cushinga
- choroba nerek
- problemy z elektrolitami
- cukrzyca
- choroby tarczycy
- ciąża
- antykoncepcja hormonalna, w tym tabletki antykoncepcyjne i implant
Niektóre leki i leki mogą powodować zmęczenie. Obejmują one:
- niektóre leki przeciwdepresyjne
- leki przeciwlękowe
- leki przeciwnadciśnieniowe
- statyny
- steroidy
- leki przeciwhistaminowe
- środki uspokajające
Odstawienie leków może również powodować zmęczenie, dopóki organizm się nie dostosuje. Przyczyną mogą być również zmiany dawkowania.
Choroby serca i płuc:
Choroby serca i płuc mogą wpływać na przepływ krwi w organizmie lub powodować stany zapalne i mogą prowadzić do zmęczenia. Obejmują one:
- zapalenie płuc
- arytmie
- astma
- przewlekła obturacyjna choroba płuc
- wada zastawkowa serca
- choroba wieńcowa serca
- zastoinowa niewydolność serca
Problemy ze snem
Następujące czynniki snu mogą również prowadzić do zmęczenia:
- pracować do późna
- przesunięcia robocze
- zmęczenie spowodowane różnicą czasu
- bezdech senny
- narkolepsja
- bezsenność
- choroba refluksowa przełyku
Witaminy i minerały
Niedobory witamin, minerałów i zatrucia mogą wpływać na sen i powodować zmęczenie. Spożywanie napojów zawierających kofeinę lub alkohol może również zakłócać normalny sen, szczególnie blisko pory snu. Używanie produktów zawierających nikotynę może również zakłócać sen.
Warunki medyczne
Kilka schorzeń może powodować zmęczenie, w tym:
- niedokrwistość
- cukrzyca
- wysokie ciśnienie krwi
- otyłość
- choroba serca
- zespół chronicznego zmęczenia
- osłabiona funkcja układu odpornościowego
- fibromialgia
- toczeń układowy
- reumatoidalne zapalenie stawów
- choroba refluksowa przełyku
- zapalna choroba jelit
- leczenie raka i raka, w tym chemioterapia i radioterapia
- masywna utrata krwi
Zmęczenie może być również objawem infekcji. Niektóre infekcje powodujące skrajne zmęczenie obejmują:
- malaria
- gruźlica
- mononukleoza zakaźna
- wirus cytomegalii
- HIV
- grypa
- zapalenie wątroby
Chroniczny ból
Osoby z przewlekłym bólem mogą często budzić się w ciągu nocy. Mogą również budzić się zmęczone i źle wypoczęte, nie mogąc uzyskać dobrej jakości snu.
Połączenie przewlekłego bólu i braku snu może powodować uporczywe zmęczenie i znużenie. W jednym badaniu dotyczącym fibromialgii i snu, połowa osób z fibromialgią miała również bezdech senny, który przyczynia się do zmęczenia.
Nadwaga lub niedowaga
Nadwaga zwiększa ryzyko zmęczenia, zwiększając ryzyko stanów, w których zmęczenie jest częstym objawem, takich jak cukrzyca lub bezdech senny. Noszenie większej wagi i odczuwanie bólu stawów lub mięśni może prowadzić do zmęczenia lub go zaostrzać.
Podobnie osoby z niedowagą mogą łatwo się męczyć, w zależności od przyczyny ich stanu. Zaburzenia odżywiania, nowotwory, choroby przewlekłe i nadczynność tarczycy mogą powodować utratę wagi, a także nadmierne zmęczenie i znużenie.
Za dużo lub za mało aktywności
Osoba ze zmęczeniem może nie czuć się w stanie ćwiczyć, a brak ruchu może powodować dalsze zmęczenie. Brak ruchu może ostatecznie spowodować odkształcenie, utrudniając i bardziej męczące wykonywanie zadania fizycznego.
Zmęczenie może również dotyczyć osób zdrowych po długotrwałej, intensywnej aktywności umysłowej lub fizycznej.
Symptomy
Głównym objawem zmęczenia jest wyczerpanie aktywnością fizyczną lub umysłową. Osoba nie czuje się odświeżona po odpoczynku lub spaniu. Może też być im trudno wykonywać codzienne czynności, w tym pracę, prace domowe i opiekę nad innymi. Objawy zmęczenia mogą być fizyczne, psychiczne lub emocjonalne.
Typowe objawy związane ze zmęczeniem mogą obejmować:
- ból lub ból mięśni
- apatia i brak motywacji
- senność w ciągu dnia
- trudności z koncentracją lub nauką nowych zadań
- problemy żołądkowo-jelitowe, takie jak wzdęcia, bóle brzucha, zaparcia lub biegunka
- bół głowy
- drażliwość lub nastroje
- spowolniony czas odpowiedzi
- problemy ze wzrokiem, takie jak rozmycie
Objawy mają tendencję do nasilania się po wysiłku. Mogą pojawić się kilka godzin po aktywności lub ćwiczeniach lub prawdopodobnie następnego dnia.
Diagnoza
Diagnoza może być trudna, ponieważ przyczyny i objawy zmęczenia są zróżnicowane i niespecyficzne.
Lekarz może zadawać pytania dotyczące:
- cechy zmęczenia
- wzorce zmęczenia, takie jak pory dnia, kiedy objawy są gorsze lub lepsze oraz czy drzemka pomaga
- jakość snu osoby
- stan emocjonalny osoby i poziom stresu
Pacjent może pomóc w postawieniu diagnozy, zapisując całkowitą liczbę godzin, które przesypia każdej nocy i jak często wybudza się. Lekarz przeprowadzi badanie fizykalne w celu wykrycia oznak choroby i zapyta osobę, jakie leki stosuje, jeśli w ogóle.
Powinien spytać również o nawyki związane ze stylem życia, w tym dietę danej osoby, ilość spożywanej kofeiny, przyjmowanie leków, spożywanie alkoholu oraz wzorce pracy i snu.
Testy diagnostyczne
Testy diagnostyczne mogą pomóc zdiagnozować podstawową przyczynę zmęczenia. Testy moczu, skany obrazowe, kwestionariusze zdrowia psychicznego i badania krwi mogą być konieczne w zależności od innych objawów.
Testy takie jak te mogą pomóc wykluczyć przyczyny fizyczne, takie jak infekcje, problemy hormonalne, anemia, problemy z wątrobą lub problemy z nerkami. Lekarz może również zlecić badanie snu, aby wykluczyć zaburzenia snu. Jeśli zdiagnozują chorobę, zaproponują odpowiednie leczenie.
Leczenie
Aby skutecznie leczyć zmęczenie, lekarz musi znaleźć i zdiagnozować przyczynę. Wybór odpowiedniego leczenia tego stanu może pomóc złagodzić zmęczenie.
Sen
Dobra jakość snu jest ważną częścią radzenia sobie ze zmęczeniem. Aby ćwiczyć dobrą higienę snu:
- Ustaw temperaturę w sypialni na komfortowym poziomie. Chłodniej może być lepiej.
- Upewnij się, że w pokoju jest ciemno i cicho.
- Unikaj czasu przed snem na godzinę przed snem, ponieważ światło i dźwięki z telewizora, komputera lub ekranu telefonu mogą stymulować aktywność mózgu i wpływać na jakość snu.
- Unikaj jedzenia na krótko przed pójściem spać.
- Gdy zbliża się pora snu, spróbuj zwolnić zarówno fizycznie, jak i psychicznie. Wzięcie ciepłej kąpieli lub posłuchanie kojącej muzyki może pomóc oczyścić umysł ze stresujących i niepokojących myśli przed pójściem spać.
Pomocne może być również prowadzenie dziennika snu w celu wykrywania wzorców.
Nawyki żywieniowe:
Dieta może wpływać na to, jak dana osoba czuje się zmęczona lub energiczna. Utrzymanie umiarkowanej i dobrze zbilansowanej diety może prowadzić do lepszego zdrowia i lepszego snu.
Oto kilka wskazówek do wypróbowania:
- Jedz przekąski o niskiej zawartości cukru.
- Unikaj fast foodów i stosuj dobrze zbilansowaną, zdrową dietę.
- Spożywaj dużo świeżych owoców i warzyw.
- Unikaj spożywania kofeiny po południu i wieczorem.
Aktywność fizyczna
Regularna aktywność fizyczna może pomóc zmniejszyć zmęczenie i poprawić sen. Osoby, które od jakiegoś czasu nie były aktywne fizycznie, powinny stopniowo wprowadzać ćwiczenia. Pomocny może być lekarz lub terapeuta sportowy. Ludzie powinni ćwiczyć w najbardziej produktywnej dla nich porze dnia.
Yoga
W jednym badaniu osoby ze stwardnieniem rozsianym, które ukończyły 2 miesiące medytacji, zgłosiły, że poziom zmęczenia, lęku i depresji spadła jakość życia poprawiła się. Badanie korzyści płynących z jogi wykazało pewną poprawę objawów zmęczenia i jakości snu u osób, które przeżyły raka. 4-tygodniowy program obejmował poprawną postawę, medytację, oddychanie i kilka innych technik.
Zmęczenie i jazda samochodem
Amerykańska Centra Kontroli i Zapobiegania Chorobom (CDC) zachęcają ludzi do zapoznania się z sygnałami ostrzegawczymi senności na drodze. Przeprowadzona przez nich ankieta wykazała, że około 1 na 25 kierowców w wieku 18 lat i starszych zasnął podczas prowadzenia pojazdu w ciągu ostatnich 30 dni.
Jeśli kierowca zauważy, że wykonuje jedną z poniższych czynności, powinien zatrzymać się i odpocząć lub zmienić kierowcę:
- ziewanie i mruganie
- brak w pamięci ostatnich kilku kilometrów, które przejechał
- najeżdża na nie swój pas drogowy
- wjeżdżanie na krawężnik
- problem z koncentracją
Podsumowanie
Szereg schorzeń i czynników związanych ze stylem życia, takich jak między innymi cukrzyca, depresja i przewlekły ból, może prowadzić do zmęczenia.
Jeśli zmęczenie i senność wpływają na codzienne życie danej osoby i żadna ze wskazówek zawartych w tym artykule nie działa, należy udać się do lekarza po poradę.
Aby pomóc w diagnozie, dana osoba może prowadzić dziennik swoich nawyków i objawów związanych ze snem. Po postawieniu diagnozy lekarz będzie mógł zasugerować odpowiednie objawy.