Chroniczny stres – co to jest?

Stres to rosnący problem społeczny i medyczny. Ludzie są narażeni na czynniki stresowe na każdym kroku – w domu, w pracy, w sklepie, na ulicy itd. Mogą doświadczać stresu o różnym nasileniu i czasie trwania. W zależności od nasilenia wyróżnia się eustres – stres pozytywny, który pobudza do działania i motywuje, pozwala pokonywać słabości – oraz dystres – stres negatywny, który utrudnia funkcjonowanie. Jest też neustres, o którym mówi się wówczas, gdy bodziec dla danej osoby jest neutralny w działaniu, a dla innej okazuje się eustresowy lub dystresowy. Biorąc pod uwagę ekspozycję na czynnik stresowy, wyróżnia się stres krótkotrwały i przewlekły, zwany również stresem chronicznym.

Efekty działania stresu krótkotrwałego i przewlekłego na organizm znacznie się różnią. Stres działający krótko daje skutki natychmiastowe. To z reguły odwracalne i utrzymujące się przez krótki czas dolegliwości, takie jak: zaciśnięte szczęki, napięte mięśnie szyi i pleców, ściągnięte mięśnie mimiczne i brwi, uczucie duszności, nerwowe ruchy, przyśpieszone/nierówne tętno, drapanie się, zaczerwienienie skóry, wzmożona potliwość, gęsta ślina, ból brzucha, nudności, wymioty, biegunka. Kiedy ma się do czynienia ze stresem chronicznym, nawet o umiarkowanym nasileniu, ale działającym długotrwale, to dochodzi do wyczerpania zasobów organizmu, co skutkuje pojawieniem się skutków odległych w czasie. Doświadczając stresu, można ponieść konsekwencje w postaci wielu poważnych chorób.

Sygnały stresu przewlekłego mogą się przejawiać w formach, takich jak:

● reakcje fizjologiczne, w tym m.in.: spadek odporności, wyostrzenie zmysłów i nadwrażliwość na bodźce, wzrost wydzielania adrenaliny i noradrenaliny, suchość w ustach, zaburzenia termoregulacji, zmiany skórne – wysypka, zaczerwienienie lub bladość, trądzik;
● reakcje emocjonalne i zachowanie, w tym m.in.: ciągłe uczucie strachu i niepokoju, frustracja, drażliwość, niecierpliwość, uczucie beznadziejności, obniżenie poczucia własnej wartości, chwiejność emocjonalna, obniżenie nastroju, pesymizm, płaczliwość, uczucie zmęczenia, nerwowość, nieuzasadniona agresja, rozdrażnienie, gniew, impulsywność, wybuchowość, tiki nerwowe, nerwowe ruchy i śmiech, nadmierna ekspresja, zgrzytanie zębami, unikanie kontaktów z ludźmi lub prowokowanie konfliktów i kłótni;
● reakcje intelektualne, w tym m.in.: zaburzenia koncentracji, pamięci, koordynacji, podejmowania decyzji, procesów poznawczych (spostrzegania, uwagi), poczucie bezsilności, gonitwa myśli, uczucie pustki w głowie, luki w pamięci, przyćmienie świadomości, nieracjonalność myślenia, obniżona efektywność i tempo pracy, zwolniony refleks, ograniczenie w postrzeganiu świata i jego złożoności, zaburzenia wartościowania (oceny sytuacji), niższa tolerancja wobec innych ludzi, zaburzenia samokontroli